Vanaf jonge leeftijd krijgen intersekse personen te maken met seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daarnaast ervaren zij structureel geweld dat samenhangt met het feit dat zij intersekse zijn. Onderzoek van Act4Respect en NNID - Expertisecentrum seksediversiteit, laat zien dat deze ervaringen zich vaak opstapelen en gelijktijdig plaatsvinden, wat leidt tot langdurige psychische belasting. Het is voor het eerst dat dit in Nederland op deze manier is onderzocht.
Vanaf jonge leeftijd krijgen intersekse personen te maken met seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daarnaast ervaren zij structureel geweld dat samenhangt met het feit dat zij intersekse zijn. Onderzoek van Act4Respect en NNID - Expertisecentrum seksediversiteit, laat zien dat deze ervaringen zich vaak opstapelen en gelijktijdig plaatsvinden, wat leidt tot langdurige psychische belasting. Het is voor het eerst dat dit in Nederland op deze manier is onderzocht.
Wat is intersekse?
De term intersekse verwijst naar de ervaringen van mensen die geboren zijn met een lichaam dat niet voldoet aan de normatieve definitie van man of vrouw zoals de maatschappij die hanteert.
Verkennend onderzoek naar ervaringen intersekse personen
In dit verkennende kwalitatieve onderzoek delen negen intersekse personen hun ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag, seksueel geweld en medisch geweld. Het biedt inzicht in hoe intersekse personen geweld ervaren, in welke contexten dit gebeurt, en hoe erkenning en passende ondersteuning kunnen bijdragen aan herstel. Onderzoekers Britt Myren (Atria) en Mir Abe Marinus (NNID) benadrukken: “Er moet meer bewustzijn komen bij zorg- en hulpverleners over de geleefde ervaringen van intersekse personen en het type geweld dat zij in hun leven kunnen ervaren.”
Seksueel grensoverschrijdend gedrag in verschillende contexten
De deelnemers meldden uiteenlopende vormen van seksueel geweld en grensoverschrijding, zoals ongewenste aanraking of penetratie (ook in medische context), seksuele druk binnen relaties, online intimidatie of seksueel getinte opmerkingen en verbaal en non-verbaal geweld vanuit familie of vrienden. Deze ervaringen vonden plaats in verschillende omgevingen. Thuis, tijdens het uitgaan, binnen relaties, op school of werk – én binnen medische zorg.
Een stapeling van geweldservaringen
De ervaringen zijn zelden op zichzelf staand. Vaak begon het geweld al op jonge leeftijd met ingrijpende medische behandelingen gericht op het ‘normaliseren’ van het lichaam. Deze ervaringen herhaalden zich in andere vormen en contexten. Dat leidde tot een gevoel van machteloosheid, schaamte, genderstress en langdurige psychologische belasting.
Normdruk, macht en controle
Veel deelnemers spraken over de druk om te voldoen aan binaire opvattingen van ‘man’ of ‘vrouw’. Dit leidde tot medische ingrepen die niet altijd vrijwillig waren. De machtsverhoudingen tussen artsen, ouders en jongeren maakten het moeilijk om grenzen aan te geven – binnen en buiten de zorg. Belangrijk daarbij is dat deze ervaringen niet altijd direct als geweld werden herkend. Meerdere respondenten gaven aan dat ze pas veel later besef kregen van de ernst en impact van wat hen is overkomen.
Maatschappelijke verandering en steun
Veel deelnemers zochten hulp voor hun ervaringen met seksueel geweld, vaak in de vorm van therapie of psychologische begeleiding. Voor velen is het verwerkingsproces nog steeds gaande. Sommigen zijn inmiddels gelukkig in hun relatie, maar dragen de impact van eerdere ervaringen nog altijd met zich mee.
De respondenten benadrukken de noodzaak van meer openheid en bewustwording over intersekse personen. De geheimhouding moet plaatsmaken voor zichtbaarheid. En de zeggenschap over het eigen lichaam hoort bij henzelf te liggen – niet bij artsen. Meer maatschappelijke erkenning, kennis en professionele ondersteuning zijn cruciaal voor herstel, veiligheid en autonomie.
Belangrijk voor professionals
Werk je in de (jeugd)zorg, GGZ, het onderwijs of aan beleid rond seksuele veiligheid? Dan is dit rapport een waardevolle bron om je kennis en professionele sensitiviteit te verdiepen. In dit onderzoek wordt geredeneerd vanuit de ervaringen van de deelnemers, dit zegt niets over de intenties van bijvoorbeeld zorgverleners.
